در علم پزشکی, فيستول يك مسير غير طبيعي است كه دو تا سوراخ در دو طرف آن قراردارند. در مورد فيستول مقعدی, سوراخ در يك طرف اين مسير به پوست, و در سمت ديگر به داخل معقد راه دارد.
درست مثل لوله خودكار كه يك مسير داخل آن وجود دارد و دو طرف آن سوراخ است ولي فيستول مثل خودكار مسير صاف نيست و انحناهاي مختلفي ممكن است داشته باشد و از همه مهمتر اينكه اطراف فيستول خالي نيست كه بتوانيم براحتی فیستول را از بدن حذف كنيم, بلكه اطراف فيستول عضلات مهمي هستند كه نبايد حین درمان فیستول آسيب ببينند, چون آسيب به آنها ميتواند درجاتي از بي اختياري را بدنبال داشته باشد.
فيستولها معمولا درد ندارند و بيشترين علامتشان خروج چرك يا مدفوع از سوراخ خارجي در پوست هست، ولي اگر سوراخها ي فيستول بسته شود و داخل مسير فيستول چرك جمع شود امكان دردناك شدن هم هست كه با خروج چركها دوباره دردشان كاهش پيدا ميكند. فيستول گاهي ممكن است ترشح خيلي واضحي نداشته باشد و فقط باعث سوزش و خارش شود.
همه فيستولهاي مقعدی, مثل هم نيستند. بسته به اينكه چه حجمي از اسفنكترهاي اطراف مقعد را درگير كرده باشند به انواع مختلفی تقسيم ميشوند.
من در اينجا يك شكل از مقعد و عضلات آن گذاشته ام كه تا حدي شما را با مسيرهاي فيستول و اهميت آن آشنا میکند.
طول كانال مقعدي حدود 4 سانتي متر هست و در اواسط آن یک خط عرضي دندانه ای وجود دارد كه در جراحي فيستول خيلي اهميت دارد چون دهانه داخلي اكثر فيستولها در آنجا قرار دارد. تشخيص اين خط براي جراحان كار مشكلي نيست.
در اطراف مقعد دو گروه عضلاني وجود دارد كه به آنها اسفنكترهاي مقعدي ميگويند آن گروه از عضلات كه داخل تر قرار دارند و باریکتر هستند, اسفنكتر داخلي است و اگر آسيب ببيند بي اختياري زيادي ايجاد نميكند ولي عضلاتي كه خارج تر قرار دارند و قوي تر هستند، اسفكتر خارجي است كه آسيب آنها ميتواند بي اختياري قابل توجهي ايجاد كند.
اگر فيستول از فضاي بين دو اسفنكتر وارد شده باشد و فقط اسفنكتر داخلي را سوراخ كرده و وارد مقعد شده.بنابراين حجم كمي از عضلات درگير شده و درمان آنها مشكلات كمتري بدنبال دارد. به آنها فيستول اینتراسفنكتريك ميگويندكه خوشبختانه 45% فيستولها از اين نوع هستند.
گروه بعدي فيستولهاي ترانس اسفنكتريك هستند كه فيستول از هردو اسفنكتر داخلي و خارجي رد شده و بسته به اينكه چه حجمي از اسفنكتر خارجي را درگير كرده باشد، درمانش سخت تر يا راحت تر ميباشد،30% فيستولها از اين نوع هستند.
گروه سوم فيستولها، سوپرا اسفنكتريك هستند و قسمت اعظم اسفنكتر خارجي را درگير كرده اند و درمان سخت تري دارند، اين گروه هم 20% فيستولها را تشكيل ميدهند.
بدترين نوع فيستولها كه درمان آنها خيلي مشكل هست انواع اكسترا اسفنكتريك هست يعني تمام عضلات را درگير كرده وسوراخ داخلي آن در يك جاي غير عادي قرار دارد و گاهي يك مسير اضافي به سمت معقد پيدا كرده است.
جراحي فيستول، خيلي بستگي به نوع فيستول دارد و ما اول بايد مسير و نوع درگيري اسفنكترها را مشخص كنيم. جراحي فيستول سهل و ممتنع است, یعنی ممکن است به سهولت انجام شود یا سخت و پیچیده باشد. ولي تاكيد ميكنم كه عليرغم همه سختي هايی كه در جراحي فيستول پيچيده وجود دارد ولي نبايد هيچ فيستولي را بدون درمان رها كرد.
